Stojadin Knežević: Kakva spin bomba!? Ko fol će voziti rudu litijuma za Njemačku na preradu?

Pročitah jedan tekst i ne mogu da vjerujem da sam dobro shvatio šta u tom tekstu piše. Tema je naša, egzistencijalna, ali gotovo sve teme koje se kod nas “vrte” poslednjih nekoliko decenija, u stvari nam se vrte oko glave, odnosno naših balkanskih glavica, koje me sve više podsjećaju na glavice kupusa. Ali nije to u opšte neki problem što mene na to podsjećaju, pravi problem je, što mi se čini, da taj “napredniji” dio Evrope baš tako doživljava naše glave tvrde, pošuplje i baš kao glavice kupusa.

Priča o litijumu i nekim drugim rudama na Balkanu a posebno u Srbiji i BiH, je top aktuelna tek tokom ove treće decenije dvadeset prvog vijeka a o njoj će se pisati i u godinama koje slijede.

Ono što me posebno iziritiralo da napišem ovih nekoliko redaka je sadržaj teksta koji je prenio jedan ugledni beogradski časopis na svojim biznis stranicama. Naslov teksta je: “Litijum s Drine biće “Made in Germany”: Od komšiluka voziće ga u Mercedes”

U tom tekstu se navodi da su dvije svjetske korporacije potpisale neke ugovore o partnerstvu koji će uključivati i distribuciju litijuma iz Lopara u Bosni i Hercegovini. I onda slijedi još nekoliko novinskih redaka i floskula o “eksploataciji na ekološki i društveno odgovoran način”, fazama istraživanja, rezervama rude, itd.

Prvo pitanje je ko je taj neko ko je dao “zeleno svjetlo”, dvjema u tekstu pomenutim korporacijama da sklapaju neke ugovore a “zec je još u šumi”? Ako im je to u opšte dato, a teško je povjerovati da nije. Nama se ovdje mantra da je to sve do sada bilo samo neko istraživanje a da će se o tome, hoće li biti eksploatacije litijuma ili ne, tek razgovarati, nakon raznih studija, itd…? Ovo pitanje posebno treba posmatrati kroz prizmu da je trenutno u proceduri usvajanje Zakona kojim će sve vezano za eksploataciju ruda preći u nadležnost entiteta, a da će lokalne zajednice u potpunosti biti odstranjene iz tih procesa dobijanja dozvola, koncesija i svega drugog vezanog za tu problematiku.

Drugo pitanje je kako je moguće transportovati kao sirovinu, ili pak kao neki polufabrikat nešto iz Lopara za Njemačku i koliko to košta, te kako može biti isplativo? Posebno u svjetlu opšte poznatog podatka da su najveće rezerve litijuma u Evropi upravo u Njemačkoj i Češkoj i da su desetostruko manji troškovi transporta sa tih lokacija tamo, u odnosu na hiljadu kilometara daleke Lopare?

Treće pitanje je kakva je to ekološka i društveno odgovorna eksploatacija litijuma ako svi već znamo da je: “Postupak ekstrakcije/izdvajanja litijuma iz rude može varirati na osnovu određenog ležišta minerala. Uopšteno, postupak podrazumeva uklanjanje mineralnog materijala iz zemlјe, zatim zagrevanje i usitnjavanje. Zgnječeni mineralni prah se kombinuje sa hemijskim reaktantima, kao što je sumporna kiselina, zatim se suspenzija zagreva, filtrira i koncentriše kroz proces isparavanja da bi se dobio litijum-karbonat koji se može prodati, a rezultirajuća otpadna voda se tretira za ponovnu upotrebu ili zbrinjavanje.”

Ovo se kaže u tekstu Miroslava Mijatovića, Litijum – Belo zlato ili ekološka zabluda? u kome se još navodi da “Prema trenutno razvijenim tehnologijama potrebno je oko 500.000 litara vode za ekstrakciju jedne tone litijuma”. A sumporna kiselina koja se takođe pominje kao nezaobilazan faktor u dobijanju litijuma je nešto najotrovnije što je čovjek do sada izmislio i njeno dejstvo ravno je nuklearnom ili dejstvu nekih drugih ekstremno visoko štetnih hemijskih i bioloških agenasa.

Četvrto pitanje, od njih još najmanje nekoliko desetina za koje u ovom tekstu nema više prostora, je gdje se nalazi to neko postrojenje ili rudnik ili ne znam šta, gdje se vrši eksploatacija litijuma (kao čvrste rude, jer je kažu istraživanja ona (čvrsta ruda) prisutna na Majevici) na neki drugi način, bez sumporne kiseline, bez ogromnih količina vode, koje na Majevici, uzgred budi rečeno gotovo da uopšte i nema, ako se ne računa slana tuzlanska voda, koja je možda takođe jedan od ciljeva ove “litijumske igranke”. Ali, ono što je vjerovatno izvjesno, to je da bi na tuzlansku so, poslije eventualnog početka bilo kakve eksploatacije litijuma na Majevici, trebalo što prije zaboraviti.

Stvarno bi bilo zanimljivo da se ljudima sa Majevice ali i ostaloj javnosti praktično prikaže i da oni svojim očima vide “ekološku i društveno odgovornu” ekploataciju litijuma kao čvrste rude a bez ogromnih količina sumporne kiseline i vode, itd.. I bilo bi baš dobro da se to vidi u Njemačkoj, pa da tek nakon toga mi na Majevici primjenjujemo tu tehnologiju, baš taj način rudarenja i prerade čvrste rude litijuma.

Za Infomedia Balkan
Stojadin Knežević, prof., dugogodišnji novinar, medijski radnik i medijski menađžer: Valter-a; Walter-a; Svet-a; Nezavisnih novina; Ekstra magazin-a; Bobar radija; Novinske agencije RS „SRNA“; Infomedia Balkan…